Het model van Stephen Covey

Onafhankelijke mensen kiezen hun eigen doel. Onafhankelijke mensen handelen vanuit hun eigen kernwaardes en laten zich niet negatief beïnvloeden door de mening van anderen. Zij nemen het initiatief, richten zich bewust op de gestelde doelen en durven hierin prioriteiten te stellen. Onafhankelijke mensen houden zaken bij zichzelf en geven geen andere factoren de schuld. Volgens Stephen Covey bepaalt men het leven zelf en niet genetische factoren (‘het zit in mijn genen’), psychologische factoren (‘het komt door mijn opvoeding’) of sociale factoren (‘het is de schuld van de anderen’). Het bereiken van onafhankelijkheid omschrijft Stephen Covey als een ‘overwinning op jezelf’. Maar hoe wordt men écht onafhankelijk?

Stephen Covey werd wereldberoemd en erkend als deskundige op het gebied van leiderschap met zijn boek 'The 7 Habits of Highly Effective People'.  In dit boek presenteert hij zeven eigenschappen om tot meer effectiviteit te komen in zowel de werk- als privésituatie.

Stap 1 volgens het model van Stephen Covey: Basis voor onafhankelijkheid

Volgens Stephen Covey is effectief leidinggeven aan veranderen een kwestie van een drietrapsraket. Tijdens de eerste stap worden er drie eigenschappen ontwikkeld: proactiviteit, doelbepaling en het stellen van prioriteiten.

Eigenschap 1 - Wees proactief.

Proactief zijn is meer dan alleen initiatief nemen. Proactieve mensen nemen initiatief om gebeurtenissen te beïnvloeden waarop ze invloed kunnen hebben. Veel mensen wachten of schuiven hun verantwoordelijkheid graag af op externe factoren of op anderen. Proactieve mensen richten zich vooral op hun eigen gedrag en gedachten. Hierbij is de beïnvloedbaarheid van dingen essentieel. Stephen Covey spreekt van een cirkel van betrokkenheid en een cirkel van invloed zoals hieronder afgebeeld. In de buitenste cirkel bevinden zich dingen die we niet kunnen beïnvloeden, zoals 'de wereld', onze opvoeding, onze afkomst en het verleden.

Over dingen die we niet kunnen beïnvloeden moeten we ons volgens Stephen Covey niet druk maken. We moeten ons alleen richten op de binnenste cirkel: proactieve mensen richten hun aandacht vooral op datgene wat zij wél kunnen beïnvloeden. Minstens even belangrijk daarbij is het volgende: we kunnen natuurlijk geen invloed uitoefenen op alles wat ons overkomt, maar wat we wel kunnen bepalen is hoe we reageren op dingen die ons gebeuren. Proactieve mensen realiseren zich dat ze zelf hun reactie kunnen kiezen op de dingen waarmee ze worden geconfronteerd. Tussen ‘stimulus’ en ‘respons’ zit altijd een ruimte, waarin we zelf onze respons kunnen bepalen.

Eigenschap 2 - Begin met het eind in gedachten.

Hoe richt je jouw leven, je team of je onderneming in? Leef je van dag tot dag of stel je duidelijke doelen en bepaal je jouw eigen toekomst? Effectieve mensen en teams werken van 'achter naar voren'. Zij hebben principes en een visie over wat ze willen bereiken. Zo bepalen zij hun eigen toekomst. "Om de consequenties van onze keuzes in goede banen te leiden moeten wij voortdurend gebruik maken van principes zoals rechtvaardigheid, vriendelijkheid, respect, eerlijkheid of integriteit.", aldus Stephen Covey. Dergelijke principes overstijgen tijd, plaats en cultuur. Zonder principes zijn mensen gedesoriënteerd. Hiermee beschikken mensen over een kompasfunctie en weten zij waar ‘het noorden’ is. De boodschap luidt: denk na over je doel. Ontwikkel een helder beeld van je bestemming. Stephen Covey stelt hiertoe de morbide vraag: “Wat zou je willen dat men tijdens je grafrede over je vertelt?” En als je dat weet: richt je leven dan ook zo in dat dit ook werkelijk wordt gezegd over jou.

Eigenschap 3 - Belangrijke zaken eerst.

De wereld lijkt steeds drukker te worden. Alles moet meteen en dit gaat 24 uur per dag door. Om toch effectief te zijn is het volgens Stephen Covey van het grootste belang om prioriteiten te stellen. Laat de belangrijkste dingen niet de dupe worden van allerlei urgente, maar onbelangrijke dingen. Deze eigenschap wortelt in het principe van integriteit en heeft betrekking op het doelgericht kunnen handelen. Effectieve mensen besteden hun tijd vooral aan zaken die belangrijk zijn. Ze laten zich niet leiden door de waan van de dag, maar plannen zelf hun leven.

Indien aan deze eigenschappen wordt voldaan, kunnen mensen zich richten op een meer vruchtbare samenwerking met anderen. Onafhankelijk zijn op zich is immers niet voldoende, zeker niet in een wereld waarin alles met elkaar samenhangt.

Stap 2 volgens het model van Stephen Covey: basis voor wederzijdse afhankelijkheid.

Het is op dit punt dat de tweede trap van de raket in werking treedt: het leren van het besef van wederzijdse afhankelijkheid. Om op zinvolle wijze met anderen samen te werken is wederom een overwinning nodig. Niet op jezelf, maar op je omgeving. Deze overwinning is de het resultaat van een drietal eigenschappen:

Eigenschap 4 - Denk in termen van winnen-winnen.

Om effectief te kunnen samenwerken, moet men niet denken in termen van concurrentie (‘winnen-verliezen’), maar in termen van winnen-winnen. Aan de basis van deze vierde eigenschap staat volgens Stephen Covey het denken in termen van overvloed. Veel mensen denken in termen van schaarste; ze hebben weinig zelfvertrouwen en denken dat er niet genoeg voor hen zal zijn. Zij denken dat de ander moet verliezen, zodat zij kunnen winnen. Stephen Covey stelt hier tegenover dat van de mooiste dingen in het leven – zoals liefde, aandacht en geluk – genoeg is voor iedereen. Wees niet bang om andere mensen evenveel te gunnen als jezelf. Dit geldt ook binnen een onderneming of een familiebedrijf.

Eigenschap 5 - Eerst begrijpen, dan begrepen worden.

Wederzijds begrip is essentieel. Pas als we echt luisteren, zullen we elkaar begrijpen. Een mens heeft niet voor niets twee oren en één mond: daarmee kan hij twee keer zoveel luisteren als spreken. Volgens Stephen Covey komen bijna alle problemen voort uit gebrekkige communicatie. Met name uit ons onvermogen om echt, met inlevingsvermogen te luisteren naar een ander, zonder dat we direct zelf willen reageren. De mogelijkheid om zelf te spreken en begrepen te worden, komt vervolgens vanzelf. Veel leiders zijn echter niet in staat om te luisteren: “Ze zijn te vol van zichzelf en luisteren niet. Ze moeten meer tijd besteden aan het luisteren en aan het toelichten van de achtergronden van hun acties.” Indien we elkaar werkelijk begrijpen, zullen we creatiever worden in het oplossen van gezamenlijke problemen.

Eigenschap 6 - Synergie.

Synergie is het vanuit creatieve samenwerking kiezen voor de derde weg. Niet mijn of jouw manier, maar een derde en betere manier. Het gaat om het respecteren en waarderen van verschillen. Om de intentie om onderlinge verschillen te overwinnen door het zoeken naar oplossingen die recht doen aan ieders wensen. Een synergetisch team is een team waarin mensen elkaar aanvullen en waarin het geheel meer is dan de som der delen (zie ook de teamrollen van Belbin). We zijn vaak geneigd om verschillen uit te vlakken door het sluiten van compromissen. Volgens Stephen Covey is dit niet de juiste weg: we moeten juist trachten om creatieve en betere oplossingen te bedenken.

Stap 3 volgens het model van Stephen Covey: basis voor permanent leren en inspireren

Onafhankelijkheid en wederzijdse afhankelijkheid worden volgens Stephen Covey gecompleteerd door de derde rakettrap: blijven leren en verbeteren en het vermogen om mensen te inspireren en om anderen tot het vinden van hun inspiratiebronnen aan te zetten.

Eigenschap 7 - Hou de zaag scherp, continue verbetering.

Deze eigenschap gaat over de continue vernieuwing met betrekking tot de vier dimensies van ons leven: fysiek, mentaal, emotioneel en spiritueel. Deze eigenschap is de 'laatste' van de zeven eigenschappen.